Nieuwsgierigheid als basis?!

Binnen mijn organisatie wordt er gesproken over, en geschreven aan een nieuw strategisch beleidsplan. Het huidige vindt u hier. Nu worden we als docenten via studiedagen betrokken bij de vormgeving, maar hoeveel invloed we dan echt hebben? Ik heb de stoute schoenen aangetrokken (zo voelde het namelijk wel) en heb de heren van ons College van bestuur direct gemaild. Over talent en nieuwsgierigheid.
Er was binnen een uur een leuke reactie terug en we plannen op korte termijn een afspraak. Maar wat vinden jullie? Ik zou het mooi vinden als hier, of op twitter (@MartijnSytsma) een discussie op gang zou komen!

Geachte leden van het college van bestuur,

er wordt door jullie, in samenwerking met de locatiedirecteuren, hard gewerkt aan een vernieuwd strategisch beleidsplan. Naar ik heb begrepen volgt er binnenkort een terugkoppeling van het voorlopige resultaat naar de locaties toe. Daar kijk ik naar uit, maar ik wil ook vast op de zaken vooruit lopen. In ‘Onze kernwaarden’ is er een hoofdrol weggelegd voor ‘talent’. Taal is belangrijk, het geeft vorm aan ons denken en ons handelen. Bij deze wil er daarom ten eerste voor pleiten om af te stappen van het gebruik van (het woord!) talent en ten tweede voor het gaan gebruiken van nieuwsgierigheid in plaats daarvan. 

Talent is een prachtig iets. Het is ook een aantrekkelijke term, zeker ook voor leraren. Wie wil nou niet leerlingen de mogelijkheid geven hun talent te gebruiken? Er zijn wat mij betreft echter een paar belangrijke argumenten tegen het gebruik van deze term: 

- je talenten worden niet meegegeven in je gebruiksaanwijzing, veel leerlingen (en leraren) zijn zich onbewust van aanwezige talenten. Om uit te kunnen gaan van talenten, zul je ze eerst moeten ontdekken.

- ‘Uitgaan van talent’ an sich is een smalle basis voor het onderwijs. De taak van onderwijs lijkt mij om leerlingen kennis te laten maken met zaken die ze anders níet hadden ontdekt, die ook buiten hun gedachte talenten liggen. Een leerling is niet zijn talent, net zoals we van een ‘lastige’ leerling benadrukken dat die leerling niet zijn gedrag is. 

- De focus op talent zou wel eens een contraproductieve kunnen zijn. Leerlingen die ergens talent voor hebben en dat voortdurend benadrukt krijgen, willen wel eens denken dat ze er al zijn. Op die manier heeft het slechts een kort effect op hun motivatie. Carol Dweck zegt hierover: “Praising children’s intelligence harms their motivation and it harms their performance. (…) Children love praise. And they especially love to be praised for their intelligence and talent. It really does give them a boost, a special glow - but only for the moment. The minute they hit a snag, their confidence goes out the window and their motivation hits rock bottom. If succes means they’re smart, then failure means they’re dumb.”Feedback op ouderwetse vlijt, proces en product heeft een veel positiever effect op leren. Carol Dweck: “Becoming is better than being."

Hier op volgend wil ik warm pleiten voor het gebruik van het woord nieuwsgierigheid in het strategisch beleidsplan. 

In het eerste praatje dat André Hoeben hield als locatiedirecteur op het AOC Oost citeerde hij Claxton: “Leren begint in de zone van het niet weten.” Daar zou ik in dit pleidooi graag bij aansluiten. Want dat is wat nieuwsgierigheid is, een bewust niet weten. Jezelf vragen stellen, ontdekken, zoeken naar antwoorden maar vooral ook nieuwe vragen vinden.

De kernwaarden blijven fier overeind, zoals ik het in ieder geval zie:

Bijvoorbeeld:

• Uniek

Ons vertrekpunt is de nieuwsgierige zoektocht naar wie onze leerlingen eigenlijk zijn. Wat ze al kunnen, wat ze nog willen - en ook moeten - leren. Dit is een gezamenlijke zoektocht van leraren en leerlingen, om zo recht te doen aan wie onze leerlingen zijn. 

• Groei

Wij leggen de focus op groei, in de stellige overtuiging dat leerlingen in alles kunnen leren. Dat is waarom we aandacht besteden aan de manier van leren, de inzet en competenties van leerlingen maar ook aan het bevorderen van brede nieuwsgierigheid van leerlingen als motor van het leren. 

• Duurzaam

Ons doel is om leerlingen een nieuwsgierige grondhouding mee te geven, nieuwsgierig naar zichzelf, naar de wereld en naar zichzelf ín die wereld. Op die manier dragen we bij aan de toekomstbestendigheid en de wens om levenslang te leren. 

Het belangrijke voordeel hiervan is dat de kernwaardenook beter te vertalen zijn. Ten eerste naar ons onderwijs, waar nieuwsgierigheid niet alleen als middel moet dienen maar als doel. Twee voorbeelden: Als we leerlingen nieuwsgierig willen laten zijn naar wat er nog beter kan, betekent dat formatieve toetsing veel aandacht mag krijgen. Als we leerlingen nieuwsgierig willen laten zijn naar wat ze doen, waarom ze dat doen en hoe het ook anders zou kunnen, betekent dat aandacht voor reflectieve vaardigheden.

Maar de kernwaarden zijn - ten tweede - ook beter te vertalen naar het in ontwikkeling zijnde strategisch personeelsbeleidsplan. Nieuwsgierige leerlingen vragen om nieuwsgierige leraren. Leraren die om zich heen kijken naar nieuwe ontwikkelingen, voortdurend op zoek zijn naar wat werkt in deze klas in deze les, leraren die nieuwsgierig zijn naar hun leerlingen, wat ze willen, kunnen, moeten leren, leraren die nieuwsgierig zijn naar de nieuwsgierigheid van hun leerlingen en in staat zijn om dat te prikkelen en te ontwikkelen. 

Ik hoop dat we hier eens verder over kunnen praten? Behalve het bovenstaande ben ik zelf natuurlijk ook nieuwsgierig naar  hoe zo'n strategisch beleidsplan tot stand komt en wat ten grondslag ligt aan de verschillende keuzes die daarbij gemaakt moeten worden.

Met vriendelijke groet,

Martijn Sytsma

Bronnen:
Dweck, C. S. (2006). Mindset. New York: Random House.